Çocukların dışkı ve idrarının geldiğini fark edip, tutarak tuvalete kadar ulaşmaları için belirli bir nörolojik ve duygusal gelişime ulaşmış olmaları gerekir. Rektum ve anüsün bu özellikleri kazanması en erken 18. ayda, idrar yolları ise 24. ayda gerçekleşir. Kızlar tuvalet eğitimini erkeklere göre bir kaç ay daha erken başarabilirler. Bu nedenle bu yaşlardan önce tuvalet eğitimi için zorlanmaları yanlış olur

TUVALET EĞİTİMİNDE ÖNEMLİ OLAN

• Çocuğun kendine güven gelişimi

-Kendi beceri ve yapabileceklerini keşfetme

-İlişkilere yanıt verme

– Dış baskı ve etkenlere tepki verme yetisi

ZOR OLAN

• Çocuk, Aile, Hekim uyumu

• Bu konuda Yeterli kanıta dayalı çalışma, kılavuz olmamasıdır.

Çocuklar 2 yaş civarında

– Mesane doluluğunu farkeder

– İşeme engellenir

– Genellikle çiş ve dışkı aynı anda yapar

– Çiş önce, kaka sonra kontrol edilir

– Cins, aile ve kültür etkisi de önemli

Dışkı kontrolü 4 yaş %95 ; 5 yaş %99 oranında sağlanır.

TUVALET EĞİTİMİ BAŞLAMA

Genelde 18 ay- 3 yaş arası başlanır. İdeali 24-36 aydır.

Ülkemizde genelde eğitime başlama yaşı ortalama 22 ay, eğitimin tamamlanma yaşı ortalama 28 ay

Kızlarda biraz daha erken olacilir.

Çocuk tuvalet eğitimine Yaş, Fiziksel, Zihinsel ve Ruhsal olarak hazır olmalı.

Annede Ruhsal olarak hazır olmalı.

ÇOCUĞUN EĞİTİME HAZIR OLDUĞUNUN FİZİKSEL BELİRTİLER

• Oturabilme, çömelebilme, yürüyebilme,

• Pantolonunu indirip çekebilme

• Eşyalarını yerlerine koymaya başlama

• Kuru kalkma

• 2 saatten uzun kuru kalma

• Islak bez sayısında azalma

• Düzenli barsak hareketlerinin varlığı

• İdrarını bir kerede yapabilme

• Islak ve kuru arasındaki ayrımı fark edebilme

• Islak olduğunda rahatsız olma

ZİHİNSEL BELİRTİLERİ

• En az 8-10 kelimeyi kullanabilme

• Sıkıştığını söyleyebilme

• Söylenenleri anlayabilme, yapabilme

• Kısa ve öz yönlendirmeleri anlayabilme

• Kaka ve çişinin geldiğini fark edebilme

RUHSAL BELİRTİLERİ

• Hayır diyerek bağımsızlığını göstermeye başlaması

• Anne ve babayı memnun etme konusunda isteklilik

• Aile bireylerini taklit etmeye başlaması

• Tuvalete gitmenizle ilgilenmeye başlaması

• Diğer çocukların nasıl kaka yaptıklarını merak etme

• Islak veya kakalı bezden rahatsız olma

• Tuvaleti kullanmak isteme

• Tuvalette bir süre oturabilme

• Korkmama ve kaygı duymama gibi davranışların varlığı

TUVALET EĞİTİMİ İÇİN TÜM ŞARTLAR HAZIR MI?

• Yaş

• Çocuğun motor ve davranışsal gelişiminin yeterli olması

• Eğitim verecek anne babanın da tuvalet eğitimi vermek için hazırlıklı olması

• Çocuğa bakan kişilerin aynı yöntemleri uygulaması

• Aile içi kaygıların olmaması

• Çocuğun hasta olamaması

• Taşınma, yeni bir kardeşin olması, okul veya bakıcı değiştirme gibi kaygılara maruz kalmıyor olması

• Bezsiz dolaşma olanağı olması ( Yaz ayları ? )

ÇOCUK HAZIR MI?

• Her şeye hayır

• Başına buyruk

• Dayatmacı

• Kendi kararlarını kendi vermek isteyen

• Bedenine ve özgürlüğüne karışılma istemeyen bir çocuk olması

Anne Babalar unutmayın ki… Sonunda tuvalet eğitimini başaramayan sağlıklı çocuk yoktur

TUVALET EĞİTİMİNDE BAŞARISIZLIK varsa çocuk..

-Ya baskıya karşı koymak için

-Yada gelişimini tamamlayamadığı için başarısız olur.

PEKİ… EĞİTİM SADECE TUVALETİNİ HABER VERMESİ Mİ? ÇOCUĞA BAŞKA NELERİ ÖĞRETMEK GEREKİYOR?

• Bilgilendirme yapılmalı

-Büyükler tuvaletini nereye yapıyor

-Kuru kalmanın iyi bir şey olduğu

-Öykülerdeki kahramanların nereye dışkı ve idrarını yaptıkları

-Bunları anlatmak için Uygun kelimeler seçilmeli

-Çiş ve dışkının ne pis ne de oyuncak olduğu anlatılmalıdır

• İşlemin ne olduğunu öğrenmesi ilk başarıdır

• Tuvalete gitme

• Külodunu çıkarma

• Tuvalet temizliği

– Kızlar önden arkaya silme

• Külodunu kendi giyme

• Sifonu çekme

• El yıkama bunların tümü öğretilmeli.

Tuvalet eğitiminin temeli

• Ailenin çocuğu alıştırması

• Çocuğa ailenin güven kazandırması

• Tüm bakıcılar arasında eşgüdüm olması çok önemlidir.

TUVALET EĞİTİMİ NASIL OLMALI? 

-Önce bir lazımlık alınır, benimsetilir

– Lazımlık çocukla birlikte seçilebilir

-Çocuğun oyun odasında tutulabilir

-Önce kıyafeti ile oturup alışması sağlanabilir

-Lazımlıktan korkarsa önce bir süre ara vermek gerekir

-Kullanırken lazımlık tuvalette olmalı.

EĞİTİM NASIL KOLAYLAŞTIRILIR?

* Aile bireylerini tuvalet sırasında gözlemlemesi

-Kız anneyi, erkek babayı

-Arkadaş, abi, abla gözlemi

*Sifon çekimine önce bir kağıdın atılarak çocuğun alıştırılması

*Çocuğun bezindeki kakanın tuvalete atılırken çocuğun bunu görmesi

TUVALET SIKLIĞI NE OLMALIDIR?

• Çocuğun tuvaletinin geldiği zamanların gözlemi

-Aile istediği için değil

-Tuvaletinin geldiğini fark ettiği için tuvalete gitmesi sağlanır

• Başlangıçta günde 3 kez (Yemeklerden 20-30 dakika sonra enterogastrik refleks nedeni ile 5-10 dakika lazımlığa oturma)

*Daha sonraki dönemlerde 2-3 saatte bir lazımlığa 3-5 dakika oturması

BEZE DEVAM EDİLECEK Mİ?

• Önce bezi bebeklikteki gibi sık değiştirilir

• Daha sonra bez tamamen çıkarılır

• Normal külot birlikte seçilir

• Uyurken alta koruyucu bez

• Gerekirse alıştırma külotları

– Eğitimin başlangıcında uygun değil

– Islaklığı hissetmez

– Süreci uzatabilir

– Dışarıda kullanılabilir

TEMİZLİK

• Tuvalet kağıdı kullanma

• Kızlarda tuvaletten sonra yukarıdan aşağı temizlik öğretilmeli

• Sifonu çekme

• El yıkama öğretilmeli.

TEMİZLİK EĞİTİMİ SIRASINDA NEYE DİKKAT ETMEK GEREKİR?

• Pis olarak hissettirmemeli

• Takıntı ve sert hareketlerle temizlememeli

Bunlara dikkat edilmezse

• Tuvaletini Tutmaya başlar

• İdrar tutma alışkanlığı

• Kabız

DEĞERLENDİRME

*Başarılı olduğunda ödüllendirme , örneğin;

-Aferin !

-Alkışlama

-Başarı çıkartmaları

-Birlikte anneanneyi arama

-Çok abartmamalı

*Başarısız olduğunda

– Cezalandırmama

-Düş kırıklığı yaşamaması

*Zaman zaman başarısızlıkta

-Hoşgörü

-Bir süre eğitime ara

-Sabırlı olma

-Eğitim 6-8 ay sürebilir

-Organik bir neden? Akla getirilmeli.

BAŞARISIZLIK

*Çocuğun eğitimi tamamen reddi olabilir. Bunun nedenleri

-Doğru zaman olmayabilir?

-Aşırı baskıya olumsuz yanıt? olabilir

*Eğitim iyi giderken başarısızlık varsa nedeni;

-İdrar yolu enfeksiyonu?

-Mesane işlev bozukluğu?

-Kabızlık?

– Korkma?

– Eğitim verenlerin kaygısını hissetme olabilir.

4 yaşa gelmiş çocukta tuvalet eğitimi başarısızsa

• Nörolojik bozukluk?

• Mesane işlev bozukluğu

• Kabızlık ?

• Çocuk ruhsal olarak hazır mı?

-Özgüveni gelişmiş mi?

-Öz eleştiri ve öz saygısı gelişmiş mi?

• Aile hazır mı?

-Aile doğru eğitim veriyor mu?

-Çocuğa bakanlar uyumlu mu?

-Aile çok kaygılı mı? Bunları değerlendirmek gerekir.

Gaita kontrolü kazanılmıyorsa ne düşünmek gerekir?

• Tuvalet sonrası Temizlerken obsesif davranılıyorsa

• Anne kakayı kötülemişse

-Anneye ve etrafındakilere güvenmeme

• Çok ısrarcı olunmuş veya abartılmışsa

• Tuvalete döküp, sifonun çekilmesinden korkmuşsa gaita kontrolü sağlanamayabilir.

GECE İŞEME EĞİTİMİ

• Gündüz idrar tutma alıştırmaları

• Gece yatmadan sıvı kısıtlaması

• Yatmadan önce tuvalete gitmesi

• Gece bir kez tuvalet için uyandırılır.

-Uyuduktan 2 saat sonra

– Alarm çaldırarak

• Gece bez bağlanmaz

– Alta koruyucu

– Alıştırma külotları

• Çocuğun çarşaf değiştirmeye katılımı

• Ceza verilmez

• Islak ve kuru geceler için günlük

TUVALET EĞİTİMİNDE DOĞRULAR

• Sabır ve anlayışla eğitime devam edin

• Umutsuzluğa ve kaygıya kapılmayın

-6-8 ay sürebilir

– Erkeklerde biraz uzun zaman

• Uygun zaman seçimi

– Konuya yoğunlaşın

– Gergin olmayın

• Her çocuk farklı

– Çocuğun duygularını izleyin

– Esnek olun

• Gerektiğinde profesyonel yardım alın.

YANLIŞLAR

• Çocuğun kendini pisletmesi konusunda ailenin ilgisiz tutumu

• Kötü şartlara izin verme

• Genelde çok katı ve baskıcı tutum

• Zor kullanma

• Çocuk istismarı

• Yetişkin dönemde mükemmeliyetçilik

• İdrar tutma alışkanlığı

• Kabızlık

Deniz Kaya
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanı

instagram: doktor_deniz_kaya

wwww.marifetlikadinlar.net için Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanı Deniz Kaya tarafından hazırlanmıştır. marifetlikadinlar.net KAYNAK gösterilmeden kullanılamaz…