Her O yun; “Oyun” Mudur? Her Oyun; “Masum” Mudur?

Her O yun; “Oyun” Mudur? Her Oyun; “Masum” Mudur?

Bu sıralar gündemi haklı şekilde meşgul eden “Mavi Balina” isimli oyuna değinelim istiyorum. Daha önceki yazımızda bilgisayar oyunları konusundan bahsetmiştik. Peki şimdi gelelim esas soruya: Oyun nedir? Ve Her oyun masum mudur?

Oyunun literatür kapsamında da bir tanımlarına bakalım o zaman:

*Oyun, yaşama sevincinin dışa vurulmasıdır.

*Oyun, yaşamla birlikte var olan; gücünü ve etkisini yaşamdan alan bir olgudur.

*Çocukların en ciddi uğraşıdır.

*En doğal öğrenme ortamıdır. Çünkü oyun, çocuğun duyduklarını, gördüklerini sınayıp; denediği, öğrendiklerini pekiştirdiği bir deney alanıdır.

*Çocuğun özgürlüğüdür. Oynayan çocuk kendi iç dünyasındadır, o dünyaya kendisi egemendir, kuralları kendisi koyar ve kendisi bozar.

*Çocuğun yaratma/üretme ortamıdır.

Kısacası oyun; sonu düşünülmeyen, gönüllülük esasına dayanan, dışsal baskılar ve zorlamalardan uzak olan bir etkinliktir.

Dolayısıyla gönüllülük esasının dışına çıkıldığında bu oyun değil yaptırım, zorbalık vb. tanımlara dönmektedir. Oyun çocuğun üretebildiği, kendi iç ve dış dünyasını keşfedebildiği, zaman zaman eğitici, zaman zaman geliştirici, her koşulda eğlendirici olan zihinsel ve bedensel bir işlev, bir aktivitedir.

Çocukların yaş dönemlerine, gelişimsel düzeylerine göre oyunları değişir, ilgileri şekil alır ve ilgilerine göre de oyunları şekil alır. Yani buradan anlıyoruz ki oynadıkça ilgisi şekillenir, ilgisi değiştikçe oyunları yeniden şekillenir. Peki bu mavibalina oyunu nedir? neden gündeme geldi?

Bu oyun ilk bakışta sanal ortamdaki klasik sanal oyunlar benzeri görevler verip, oyuncunun yerine getirmesini istemektedir. Görevlerin başarısına göre ödüller başarısızlığına cezaları olan tipik bir oyun olarak görünmektedir. Ancak içeriğine indiğimizde süreç biraz farklılaşmakta ve bildiğimiz formatın dışına çıkmaktadır. Öncelikle oyun, kişisel whatsapp vb alanlardan link ile ulaşım sağlamaktadır. Oyunun başlangıç olarak özelliği oyuncudan kişisel sayılacak bilgileri talep etmesi, ardından verilen görevlerde başarılarda ya da başarısızlıklarda kişinin özel hayatındaki kişileri veya durumları araç olarak kullanıyor olması.

Çocukluk ve ergenlik dönemde beynimizin düşünme, eleştirel bakış açısı, muhakeme etme gibi becerilerimizin yönetildiği bölgelerin henüz gelişmemiş ya da az gelişmiş olmasından dolayı biz yetişkinler için çoğu zaman saçmalık gelen veya bunu nasıl düşünemez öngöremez dediğimiz durumlarda daha henüz bu gelişmişliğe ulaşamamış olmalarından ötürü istenilen düzeyde algılayamamaları, bu durumu yaşamakta ve yaşatmaktadırlar.

Bu oyunda verilen görevi yerine getirmediğinde yakınlarından birinin ölümü ile çocuğu tehdit etme, kendisine zarar verici görevler verme gibi “oyun” adı altında zarar verici istenmeyen durumlara zorlama görülmektedir. Çocukluk ve ergenlik dönemde gerçeklik ve hayal, görev sorumluluklar, kim dinlenmeli kime dikkat edilmesi gerekir gibi durumlar düzenlenme ve oturma dönemi sayabiliriz. Bu sebepten yetişkinin denetimi ehemmiyetini ön plana çıkarmaktadır.

Peki bu oyun ile gündeme gelen duygusal baskıyı kaldıramama ile intihar ile sonuçlanan ölüm vakaları, çocuklarımız için bize dikkat sinyallerini yeniden gündeme getirmiştir.

Bu oyun ve oyun kurucusu yetkililer tarafından önlenip kontrol alınmış olsa da bunun gibi örneklerin yeniden yaşanmaması için biz tedbirimizi almalıyız. Peki bunun için neler yapmalı:

+çocukların veya ergenlerin elektronik kullanımı mutlaka kontrol altında ve sınırlar dahilinde olmalıdır. Süreyi beraber belirlemek, hangi sitelerden hangi tip oyunları oynayabilecekleri, hangi oyunları yetişkinle beraber oynayabileceği gibi. Bunların sınırları mutlaka belirlenmeli.

+çocukların kullanacağı bilgisayar ortak alanda tutulmalı. Yani daha rahat kullansın diye kendi odasına vermek yerine, yetişkinlerin de kullandığı ortak alanlara konumlandırmak daha yararlı olacaktır.

+çocuğunuzun hangi tip oyunlara ilgi duyduğunu mutlaka öğrenme gayretinde olun. Sizin için çok anlamsız ya da sıkıcı gelebilir, ancak bu yaş döneminde çocuğunuzun ilgisini çekmektedir. Gelişiminin bir parçasıdır sağlıklıdır. Hem onunla ortak ilgiler kazanabilmek, onunla ilgilendiğinizin mesajını sağlamak, hem de çocuğunuzu tanıyıp onu olası problemlerden koruyabilmek adına oynadığı oyunları mutlaka beraber inceleyin keşfedin öğrenin. Ama bunu yaparken denetleme yada otorite figürü olarak değil, daha arkadaş anlamaya çalışan ona katılma çabasında olan kişi olarak sağlayın.

+çocuğunuza sanal ortamdan gelebilecek olası sorunları paylaşın. Amaç onu korkutmak ya da merakını artırmak değil, farkındalık kazandırıp iç denetimini kazanmasına yardımcı olmaktır. Kişisel bilginin ne demek olduğu, kendisine ait özel ve genel bilgilerin ne olduğunu konuşun. Kişisel bilgilerin herkes ile paylaşılmaması gerektiği, bunun öncelikle kendisi ve sevdiklerinin güvenliği için önemli olduğu mutlaka anlatılmalıdır.

+internek ortamında sanal kişilerin her ne kadar gerçekçi ve bir profile sahip olsalar da “bilinmeyen” olduğu gerçeğini, ne kadar samimi bulsa da yabancı olduğu ve şüpheyle yaklaşılması gerektiği, bu kişilerin hayatları açısından tehlikeli sonuçlar doğurabileceği mutlaka anlatılmalıdır.

+bu süreçte en önemli konulardan birisi de çocuğun/ergenin aile içinde kendisine saygı duyulduğunu, sevildiğini değerli hissetmesini sağlamak olduğudur. Zira biliyoruz ki bu en büyük sapmalar kendini değersiz ve aileden hissetmeyen, ait hissetmeyen çocuklar sanal ortamdaki kişilere kendi zihinlerindeki ideal anlamları yükleyerek bir profil oluşturmaları ve sonrasında da koşulsuz itaat veya adını “beni seviyor, beni önemsiyor, ben de onun için her şeyi yapmalıyım” gibi mesajları birleştirmeye yöneliyor olmalarıdır. Bu sebepten çocuklara mutlaka aile içinde önemli olduğu sen bizim için değerlisin ifadesinin hem kullanılması hem de mesajının verilmesi önem arz etmektedir.

+oyun denilen ama oyun olmayan bu mavi balina örneğinde olduğu gibi, uygulamayı yöneten kişi uygulamaya dahil edilen bireyleri psikolojik olarak baskı altına alıp şantaj ve tehdit ile uygunsuz davranışlara zorlamakta, sanal ortamda duygusal taciz uygulamaktadır. Uygulamayı yöneten kişinin istediği davranışlar gerçekleşmediğinde karşısındaki kişiye aşağılayıcı, küçümseyici, kendisini kötü hissetmesini sağlayacak söylemlerde bulunması, istenilen davranışları gerçekleştirdiğinde de övücü yüceltici geri bildirimlerde bulunarak sosyal çevrelerinden uzaklaşmasını sağlamaktadır. Buradan da anlaşılacağı üzere, çocuk kendisine tanıdık gelen tutumları hızlı içselleştirir ve sosyal çevreden uzaklaşıp yalıtıldıkça sanal çevreyi gerçeklik olarak algılamaya başlayıp kendisini oraya yöneltir ve aidiyet geliştirmeye başlar. Sosyal çevreyi sanalın üzerinde tutmaya gayret etmek ve saygılı değerli çocuk tutumlarına özen gösterilmelidir.

+ergenlere çocuklara internet ve telefon kullanımı konusunda model olunmalı, çocukların sakinleştiricisi olarak kullanılmamalı, şiddet içerikli film ve oyunlara izin verilmemeli, çok merak ettikleri durumlarda dozu yetişkinin belirleyeceği şekilde beraber izlenilmeli ve mutlaka muhakeme edilerek izlenilmeli. Yani üzerinde konuşabilmek için izlenmeli. Aileler tarafından mutlaka sağlıklı iletişim kurulmalıdır. Çocuk yargılandığını suçlandığını hissettiği zaman ve ortamlarda iletişimi sürdürmez ya da paylaşımı bırakır.

+hayatın içerisinde tanımadığımız birisi çocuğumuza emirler vermek istese ya da onunla duygusal ya da sözel herhangi bir açıdan temasa geçmek istese, hemen koruruz dikkat ederiz. Ancak aynı özeni ekran ile yapmakta sınırlı kalabiliyoruz. Arada cam olması süreci daha masum kılmamaktadır. Çocukları ekran dahil bilmediğiniz tanımadığınız kişilere emanet etmeyiniz. Mutlaka tanıyın kontrolünüzü sağlayın. Ancak bunu yaparken çocuğu örselemeden, aşırı yasaklayıcı tutumlardan kaçınarak, açıklayıcı ve sakin kalma gayretinde olunuz.

Çocuklarımıza sahip çıkalım. Çocuktur anlamaz değil, hatırlanmalıdır ki çocukluk dönem yetişkinliğimize şekil veren en önemli zamanımızdır ve çocukluk dönemdeki yaşantılar yetişkinlikte dahi unutulmayan, etkilerini hayat boyu taşıdığımız yaşantısal deneyimlerimizdir. Ne kadar sağlıklı iz gayretinde olursak o kadar bireyler sağlıklı toplumlar kazanırız. Çocuklarımızı bilinmeyenlere emanet etmeyiniz. Bu kıymetli ve anlamlı yolculukta gayretiniz bol olsun.

MEDICALPARK SAMSUN HASTANESİ

Çocuk Gelişim Uzmanı Ayşenur BEKAROĞLU

İnstagram: https://www.instagram.com/aysenurbekaroglu/

wwww.marifetlikadinlar.net için Çocuk Gelişimi uzmanı Ayşenur Bekaroğlu tarafından hazırlanmıştır. marifetlikadinlar.net KAYNAK gösterilmeden kullanılamaz…

Sosyal Medyada Paylaşın:

BİRDE BUNLARA BAKIN

Düşüncelerinizi bizimle paylaşırmısınız ?

  • ÇOK OKUNAN
  • YENİ
  • YORUM
error: