Çoklu zeka kuramını belki daha önce duymuşsunuzdur ancak, sınıfınızda nasıl uygulayacağınızdan emin değilsinizdir. Ya da bu kuramı daha önce hiç duymamış olabilirsiniz, ancak bazı öğrencilerinizin sınavların ölçemediği şekilde bir zekaya sahip olduğunun farkındasınızdır. Belki de, bu yıl öğrenme deneyimini canlandıracak bir kıvılcım arıyorsunuzdur yalnızca.

[quads id=2]

Ne olursa olsun, çoklu zeka türleri size ve öğrencilerinize öğrenimde yeni bir yaklaşım sunuyor.

Çoklu Zeka Kuramı Nedir?
Howard Gardner 1983 yılında, sonraki yıllarda teorisini gözden geçirmeye devam etmesine rağmen, çoklu zeka kuramını (İngilizce: Theory of multiple intelligences, kısaca MI) ortaya attı. Geleneksel zeka kavramının yetersiz olduğunu, bunun yerine çeşitli zeka türlerinin mevcut olduğunu ileri sürdü. Bunlar:

*Sözel/dilsel zeka (kelime ve yabancı dil becerileri)
*Mantıksal/matematiksel zeka (mantıksal, sayısal yetenekler ve akıl yürütme becerileri)
*Bedesel/kinestetik zeka (spor, dans gibi bedensel hareketleri kontrol etme becerisi)
*Görsel/uzamsal zeka (görsel beceriler, uzamsal yargı ve/veya yapboz becerileri)
*Müziksel/ritmik zeka (ses, ritim, ton ve müzik becerileri)
*Kişilerarası/sosyal zeka (başkalarıyla iletişim kurma, başkalarını anlama becerisi)
*Kişisel/içsel zeka (kendini tanıma, derinlemesine düşünme becerisi)
*Doğacı/varoluşçu zeka (doğal dünyayı anlama/onunla ilişki kurma becerisi)
*Birçok öğretmene çoklu zeka kuramı çok mantıklı geliyor. Hangimiz tutarlı bir paragraf yazamayan ancak önüne *koyduğunuz her bulmacayı çözebilen bir öğrenciye sahip olmadık ki? Ya da çalışırken “düşünmesine yardım ettiği” *için kalemini ritmik olarak hafifçe vuran bir öğrenciye? Kimi psikologlar çoklu zeka kuramının bilimsel *geçerliliğini sorgulasa da, sınıfta çok işe yaradığı tartışmasız bir gerçek.

Çoklu Zeka Kuramını Sınıfta Nasıl Uygularsınız?
Öğrencilerinizi daha iyi tanıyın

İnternette bulabileceğiniz birçok çoklu zeka değerlendirme ölçeği mevcut. Bunların çıktılarını alarak da sınıfınızda kullanabilirsiniz. Bu testler, öğrencilerinizin doğuştan gelen yeteneklerini yansıtan etkileyici sonuçlar sağlayabilirler. Öğrencilerinize, bu değerlendirmeleri mazeret olarak kullanamayacaklarını, “Ben müziksel zekaya sahibim, Kimya sınavını geçemeyeceğim,” diyemeyeceklerini açıklamanız çok önemli. Bunun yerine, öğrenciler güçlü yönlerini diğer tüm alanlarda nasıl kullanabileceklerini düşünmeliler. Müziksel zekası olan bir öğrenci periyodik tabloyu öğrenmek için bununla ilgili bir şarkı yapabilir mesela.

Geleneksel faaliyetlerin dışına çıkın

Geleneksel okul faaliyetleri öncelikle dilsel ve matematiksel zekaya odaklanır. Ancak, sınıfınızdaki farklı zeka türlerine ulaşmanın yöntemleri mevcut. İşte onlardan bazıları:

Sözel/dilsel zeka

Öğrencilerinizden çalıştıkları konu hakkında bir hikaye yazmalarını isteyin. Eğer bir süreç öğreniyorlarsa, ilgili bir kullanım kılavuzu yazmalarını ya da nasıl yapıldığıyla ilgili konuşma yapmalarını isteyin. Senaryo yazmak, video çekmek ya da broşür tasarlamak, bu zeka türü için diğer faydalı etkinliklerdir.

Mantıksal/matematiksel zeka

Matematik problemleri çözmenin ötesinde, bu zeka türü mantıksal akıl yürütmeye ve sorun çözmeye odaklıdır. Öğrenciler bir anket düzenleyip sonuçları çizelge ile gösterebiliyor ya da onların grafiğini çıkarabiliyorlar mı? İngilizce ya da Tarih derslerinde, mantığın ve hitabetin temellerini öğretmek için bir tartışma başlatın. Öğrencilerinizden gerçek hayattaki bilim insanlarının izleyeceği yol gibi bir yol izlemelerini, bir problemi çözmek ya da bir hipotezi ileri sürmek için mantıksal ve/veya matematiksel becerilerini kullanmalarını isteyin.

[quads id=4]

Bedensel/kinestetik zeka

Öğrencilerin bir skeç oynamasına, dans etmesine ya da bilimsel bir süreci fiziksel olarak canlandırmasına izin verin. Matematikteki manipülatifleri kullanın, kilden bir figür yapmalarını ya da önemli bir kavram hakkında kolaj oluşturmalarını isteyin.

Görsel/uzamsal zeka

“Görsel zekalı” bu öğrencilerin bir şema çizmelerini, bir grup projesini resmetmelerini ya da bir PowerPoint sunumu hazırlamalarını sağlayın. Geleneksel not alma metotları onları zorlayabileceği için, notlarını anlamlı hale getirmeleri için bu gruptaki öğrencilerin sembolleri ve renkleri kullanmalarını teşvik edin. Grafik düzenleyici programlardan da yardım alabilirler.

Müziksel/ritmik zeka

Bu öğrenciler yetenekli müzisyenler olabilirler ancak aynı zamanda, ritimler için iyi bir kulağa ve örüntü anlayışına sahip olma eğilimindedirler. Öğrendikleri konu hakkında bir rap şarkısı yapmalarını ya da öğrettiğiniz bilgi ile ses/müzik arasında bağlantılar kurmalarını isteyebilirsiniz. Örneğin, öğrencilerden biri katıyı, biri sıvıyı ve biri de gazı temsil edecek şekilde üç müzik parçası seçmelerini isteyin. Seçtikleri parçalardan ufak birer bölüm çalmalarına izin verin ve neden bunları seçtiklerini açıklamalarını sağlayın. Bu hem onların ilgisini çekecek hem de konuyu anlayıp anlamadıklarını öğrenmenize yardımcı olacaktır (örneğin, “katı” müzik “gaz” müzikten daha sert olmalı). Bu öğrenciler aynı zamanda, podcast veya başka işitsel ürünler oluşturmaktan da keyif alabilirler.

Kişilerarası/sosyal zeka

Bu tür zekaya sahip öğrenciler genelde konuşmadan edemezler. Sınıf tartışmaları ve grup çalışmalarında bu konuşkan enerjiden faydalanın. Dersi anlatmalarına, başkalarıyla etkileşime geçmelerini sağlayan teknolojik araçları (Skype gibi) kullanmalarına izin verin.

Kişisel/içsel zeka

Bu öğrencilere kendi tecrübeleri ile dersin konusu arasında bağlantılar kurmalarını gerektiren ödevler verin. Kişisel konularla ilgili bloglar, dergiler ya da makaleler hazırlamak yaygın görevlerdir. Ancak bu öğrenciler, kendi öğrenim stilleri ve süreçleri üzerine düşünmeyi teşvik eden üstbilişsel becerilerini kullanabilecekleri ödevlerden fayda sağlarlar. Kişisel ödevlerden oluşan bir portföy hazırlamak da ilgilerini çekebilir.

Doğacı/varoluşçu zeka

Bu öğrencilerin dikkatini çekmek için öğrenimlerine dış dünyayı dahil edin. Okul gezileri mükemmel olabilir, ancak biraz temiz hava alıp bitkilerle ve hayvanlarla etkileşime geçebilecekleri herhangi bir etkinlik de iş görür. Güzel bir günde dersi dışarıda yapın ya da öğrencilerinize okul bahçesiyle ilgilenmenize yardımcı olmalarını teklif edin. Matematik manipülatifleri için çiçekler, taşlar gibi doğal nesneler kullanın ya da gökyüzüyle ilgili şiir yazmalarını isteyin.

Son Söz

Çoklu zeka türlerinin hepsine ulaşmak için ödev bulmak uzun zaman alabilir, bu yüzden küçük şeylerle başlayın! Normalde derslerinizde kullanmadığınız bir ya da iki zeka türünü seçin ve onları öğrettiklerinizle birleştirmenin bir yolunu bulun. Sosyal, kişisel ya da doğacı zeka türleri nispeten kolay ve başlangıç için idealdir.

Başka bir çözüm mü istiyorsunuz? Yaygın bir ödevi seçin (kitap incelemesi yazmak gibi) ve çoklu zeka alternatifini bulmaya çalışarak beyin fırtınası yapın (kitap hakkında şarkı yazmak ya da kitabı üç boyutlu hale getirmek gibi). Bazen de öğrencilerinizin, geleneksel ödeve farklı alternatifler bulmalarına izin verin. Sonuçlara çok şaşıracaksınız