Bebeklerde Tamamlayıcı beslenmeye (ek gıdaya) geçiş ayı şimdiye kadar çok tartışılmış olmakla birlikte; Dünya Sağlık Örgütü’nün(DSÖ) 6. ayda katı gıdaya geçiş önerisi Dünya genelinde kabul görmektedir. DSÖ bu önerisi tamamlayıcı beslenmenin (Ek gıdaya) 6. aydan önce başlamasının önüne geçen bir öneri olmuştur. Tamamlayıcı beslenmeye(ek gıda) geçiş besinleri genel olarak kaşık ile sunulan pürelerden oluşmaktadır. Tamamlayıcı beslenmede verilen gıdaların veriliş biçimleri ile ilgili tartışmalar 2008 yılında Rapley ve Murkett tarafından önerilen akım ile yön değiştirmiş ve BLB’nin(Bebek liderliğinde beslenme) temelleri atılmıştır.

BLB; ilk sunulan besinlerin katı parmak gıdalar olmasını ve en baştan beri bebeğin kendini beslemesini desteklemektedir. BLB ye göre klasik ve geleneksel yaklaşımdaki kaşık ve püre kullanılması fizyolojik ve uygun olmayan bir yöntemdir. BLB Bebeğin parmak besinlerine gelişimsel olarak tam adapte olacağı aya kadar anne sütü ile beslenilmesini önermektedir. Fakat bu süreçte gelişimsel gecikmesi olan ve 6. aydan sonra besinsel ihtiyaçları artan bebekleri göz ardı etmektedir. Ayrıca kritik bir gelişimsel basamakta katı gıdaların başlanmasını ötelemek, daha sonra daha fazla beslenme sorunlarına yol açmaktadır. Her ne kadar yapılan bir çalışmada bebeklerin yiyeceklere uzanması ve parmak gıdalarını yiyebilmeleri 4 ile 7 ay arasında olsa da; kendini beslemenin 8. aylarında beslenmenin rutin bir parçası haline gelmediği görülmüştür. Bu durum özellikle gelişimsel gecikmesi olan bebeklerde beslenme sorunlarına rastlanmasına yol açmaktadır.

BLB; yöntemi tartışmalı olsa da potansiyel olarak avantaj olarak görülen bazı yönleri vardır. Beslenme fenotipinin ve erken dönemde beslenme çevresinin, obezite açısından önemli riskler taşıdığı bilinmektedir. Kısıtlayıcı ve baskıcı davranışların, açlık durumuna göre gıda alımının kontrolünü bozduğu gösterilmiştir. Kısıtlayıcı davranış, gıdaya ulaşma serbestliği olduğunda kontrolsüz alım ve yemek yeme davranışına dönüşebilir. Baskı yapan Anne bebeklerinde ileri dönemde artmış kilo alımlarını etkileyen önemli bir nokta olarak belirtilmektedir ve bebeklerin ileri dönemde enerji alımlarını kontrol edemedikleri görülmüştür.

Bir çalışmada; BLB yöntemi ile anne sütünden katı gıdalara geçiş yapan bebeklerin daha fazla doygunluğa ulaştığı ve 18-24. aylarda püre ile beslenenlere göre daha az obezite gösterilmiştir.

BLB yöntemi ile beslenen bebeklerin daha erken geniş tat ve doku seçenekleri ile karşılaşmaları nedeniyle farklı ve yeni tatların kabulünde daha istekli oldukları belirtilmektedir. Ailenin yemek alışkanlıkları ve yemek kültürü bebeklerin yemek seçimlerini etkilese de; BLB ile beslenen bebeklerin daha fazla aile yemeklerine tükettikleri, ve ticari ürünleri daha az tükettikleri izlenmiştir.

BLB; özellikle ebeveynler açısından olumlu ve faydalı sonuçlar sunmaktadır. Annenin yemek yedirme kaygısını azaltmak, bebeğe uyguladığı baskıyı ve zorlamayı ortadan kaldırmak, daha sağlıklı yeme yöntemleri geliştirmek gibi olumlu sonuçları olduğu bildirilmektedir. Bu yöntemi seçen aileler çocukların ne kadar yedikleri ve kiloları ile daha az ilgilendikleri dikkati çekmiştir.

BLB de annelerin yemek yeme zamanlarını sakin ve huzurlu geçtiğini iletmiştir.

BLB yönteminin tartışılan olumsuz yönlerine bakıldığında;

->demir ve çinko gibi mikro besin eksiklikleri

->aspirasyon riski

->büyümede ve kiloda geri kalma ihtimali Tamamlayıcı beslenme bebeklerin ikinci altı aylarında temel besin ve enerji kaynağıdır.

Kendi kendilerini besleyen bebekler motor becerileri, yeme istekleri ve besin ihtiyaçları göz önüne alındığında olması gerektiğinden daha az enerji almaktadırlar. Yapılan iki çalışmada BLB ile beslenen bebeklerin obeziteden korundukları fakat kilo düşüklüğü-zayıflık açısından artmış riske sahip oldukları gösterilmiştir. Bir çalışma ise bebeklerin daha az enerji almadıklarını ve daha fazla sofra besinleri yediklerini, fakat geleneksel yaklaşıma göre anlamlı olarak daha fazla yağ ve doymamış yağ aldıklarını ve anlamlı olarak daha az demir, çinko ve vitamin B12 ile beslendiklerini göstermiştir.

Bebeklere sunulan sebze ve meyveler demir açısından fakir besinlerdir, özellikle tahıllar demir içeriği zengin besinler olup BLB yönteminde kendi kendine yemek için uygun görünmemektedir bu nedenle demir eksikliği riski artmaktadır. Aspirasyon özellikle annelerin çok korktukları bir risktir. Bebeklerde yaklaşık %30 oranında tek bir aspirasyon riski yaratan durum tarif edilse de; bir çalışmada bebeklerin geleneksel yönteme göre daha fazla öğürdükleri fakat aspirasyon risklerinin anlamlı olarak artmadığı gösterilmiştir. Anne bebeğin beslenmesi sırasında sık öğürdüğünü fakat şimdiye kadar aspirasyon riski yaşamadığını belirtmiştir.

SOCUÇ=>BLB-BLW; özellikle aileler arasında giderek yaygınlaşmakta olan, bilgilerin sosyal medya ve sosyal ağlar ile aileler arasında aktarıldığı, tamamlayıcı beslenmede yeni bir yaklaşımdır. Ülkemizde konu ile ilgili bilimsel verinin azlığı ve yapılmış çalışmaların azlığı dikkat çekmiş, bu konuda bilgi aktarımının bilimsel platformlar ve hekimler aracılığı ile yapılması için farkındalığın artması gerektiği düşünülmüştür. Tamamen BLB yöntemini benimsemek yerine, geleneksel beslenme yöntemi ile entegre etmek gelişimsel yeterlilik ve besinsel ihtiyaçlar açısından daha uygun görünmektedir.

Aileler arasında BLB artan bir popülariteye sahip olsa da; bilimsel kanıtlı araştırmaların kanıt düzeyleri düşüktür ve çalışmalar kısıtlıdır. Kuvvetli kanıtlar ile ailelere öneride bulunabilmek için daha fazla hasta sayısını içeren toplum bazlı geniş çalışmalara ihtiyaç vardır.

Deniz Kaya
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanı
instagram: doktor_deniz_kaya

wwww.marifetlikadinlar.net için Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanı Deniz Kaya tarafından hazırlanmıştır. marifetlikadinlar.net KAYNAK gösterilmeden kullanılamaz…